TÜRKİYE - DAEŞ –KURTLER : NELER DÖNÜYOR?

www.bbc.co.uk sitesinde Neil Arun tarafından kaleme alınan makale Mürsel ÖZ tarafından  Dusuncemektebi.com  içini Türkçe'ye çevrilmiÅŸtir. 

 

 

Türkiye Suriye’deki YPG militanlarının elde ettiÄŸi çarpıcı kazanımlar ile alarm durumuna geçti.

 

Türkiye bir taraftan Suriye’deki DAEÅž’li teröristlere saldırması için ABD’ye hava sahasını açarken PKK’ya karşı yüksek riskli saldırılar gerçekleÅŸtirdi.  GüneydoÄŸu Türkiye’de saldırılarını yinelemesinin ardından PKK ile yapılan ateÅŸkes çöktü. Son ÅŸiddet olayında dört Türk polis memuru ve bir asker kürt nüfusunun yoÄŸun olduÄŸu Şırnak bölgesinde öldürüldü.

Bu arada ABD F-16 savaÅŸ jetleri DAEÅž ile savaÅŸa katılmak için Türkiye’nin güneyindeki Ä°ncirlik hava üssüne vardı.  ABD insansız hava uçakları burada (daha önceden) saldırılar gerçekleÅŸtirmiÅŸlerdi. Türkiye iki cephede savaşın şüphesiz kesinleÅŸtiÄŸini söylüyor. EleÅŸtirmenler Türkiye’nin (PKKlı) kürt azınlıkla uzun süredir devam eden problemleri tarafından arapsaçına dönen stratejisini dar görüşlü ve geri tepmesi muhtemel olarak görüyor.

Türkiye bu noktaya nasıl geldi?

Åžiddet Suriye sınırına yakın, kürt (nüfusunun) çoÄŸunluÄŸu oluÅŸturduÄŸu bir ilçe olan Suruç’ta gerçekleÅŸen bir intihar saldırısı ile 20 Temmuz’da tırmandı. Bir bombacı sol görüşlü bir eylemci kalabalığında kendisini patlattı (ve) 32 kiÅŸiyi öldürdü. Saldırı şüphe götürmeksizin DAEÅž tarafından emredilmiÅŸti. Ama kürt protestocular Türk hükümetini de DAEÅž ile gizlice antlaÅŸma yapmakla – bu Türkiye’nin yalanladığı bir iddia – itham etti. Ä°ki gün sonra PKKlı teröristler Suruç bombalamasına olanak tanımakla suçladığı iki Türk polisini öldürdü.

Suruç bombası Türkiye’de protestoları tetikledi.

 

Bu arada DAEÅž’li teröristler Suriye sınırında Türk askerleriyle çatıştı, askerlerden birisini öldürdü. Türkiye buna bir taraftan uçakları Suriye ve Kuzey Irak’taki terörist gruplara ait hedefleri bombalarken  (eÅŸ zamanlı olarak) DAEÅž veya PKK destekçisi olduÄŸundan şüphelenilen yüzlerce kiÅŸiyi tutuklayarak karşılık verdi.  10 AÄŸustosa kadar sıkı önlemler (çerçevesinde) yasaklı solcu DHKP-Cli marksist terörist grubu da içine alan 1300’den fazla kiÅŸi tutuklandı. Aynı zamanda Türkiye DAEÅž’e karşı hava saldırılarını potansiyel olarak arttıran, ABD’nin Ä°ncirlik hava üssünü kullanmasını onaylayan bir antlaÅŸmayı (kamu oyuna sundu). Türkiye ve Batılı müttefikleri tarafından terörist bir organizasyon olarak kabul edilen PKK, 1984’ten bu yana Kürtlerin özerkliÄŸi için savaşıyor. 2013’te bir ateÅŸkes imzalandı. Türk hükümeti milli meseleleri karşısında tüm düşmanları ile savaÅŸmaya hazır olduÄŸunu dile getiriyor. Ama birçok gözlemci hükümetin özellikle bir düşmanla ilgilendiÄŸine inanıyor.

 

Soru ÅŸu : Hangisi?

Suriye’deki karışıklık bir mülteci dalgasını Türkiye sınırı boyunca gönderdi.

Bazıları, Türkiye Amerika’nın DAEÅž’e (indirdiÄŸi) balyoza yardım edeceÄŸini, bu arada PKKa (karşı gerçekleÅŸtirdiÄŸi)  saldırılarının (sadece) bir uyarı olarak yapıldığını, fazlasının olmadığını söylüyor. Avusturya’daki Graz Ãœniversitesi GüneydoÄŸu (Asya) Avrupa AraÅŸtırmaları Merkezi’nde bir profesör olan Kerem Oktem, Türkiye politikası “DAEÅž’e karşı  bir yandan savaşır gibi davranırken aynı zamanda bir diÄŸer hedefi olan PKK’yı yok etme amacının peÅŸinden gitmek(tir)” diyor.

Bir BBC söyleÅŸisinde PKK lideri Cemil Bayık, Türkiye’yi Kürtlerin DAEÅž karşısındaki ilerleyiÅŸini durdurmak için PKK’ya saldırmakla suçlayarak daha da ileri gidiyor. Yani aslında Türkiye DAEÅž’i koruyor diyor.

Türkiye bu tür kürt iddialarını geçenlerde reddetti.

       

Türkiye bu zaman kadar ne yaptı?

Türkiye’nin müdahalesinin altında yatan esas hikayesini (anlamak) için Kürtlerle olan sorunlu geçmiÅŸine bakmak gerekir.

Etnik olarak bir ve günümüz sınırları ile ayrılmış Kürtler, komÅŸu ülkeleri olan Suriye, Irak ve Ä°ran’da (olduÄŸu gibi) Türkiye’de de oldukça büyük bir azınlıktır.

Bu ülkelerin her birinde Kürtler hükümetler karşı bazen daha fazla hak bazen tam bağımsızlık adına propaganda yapmaktadır.

PKK Türkiye tarafından terörist bir grup olarak tanınmaktadır ki Türkiye bu grubu bir çok sivilin öldürülmesiyle suçlamaktadır.

Türkiye’nin PKK ile yaptığı ateÅŸkes Suriye’deki sivil savaÅŸ tarafından baltalanmıştır. Bu savaÅŸ YPG olarak bilinen ve burada filizlenen silahlı asileri güçlendirmiÅŸtir.

Körfezdeki müttefikleri gibi Türkiye de Suriye cumhurbaÅŸkanı BeÅŸer Esed hükümetinin devrilmesini istemekte. Türkiye aynı zamanda (Esed’le) savaÅŸan bir çok isyancı grubu , ama YPG bunların dışında , desteklemekle suçlanmakta.

Türkiye, YPG’nin güney sırına komÅŸu proto oluÅŸumundan dolayı endiÅŸeli ki bu Türkiye’nin Suriye fragmanlarına bakış açısına göre istenmeyen bir mirasçı.

DiÄŸer bir büyük varis ise YPG tarafından kontrol edilen bölgeleri kabaca çembere alan Suriye bölgesini elinde tutan DAEÅž oldu. Türkiye, birçok Kürt tarafından dile getirilen, DAEÅž’i kullanarak Kürt etkinliÄŸini kontrol etmeyi amaçladığı suçlamasını reddetmekte.

Türkiye her ÅŸeye raÄŸmen Suriye’deki cihada katılmaya hevesli yabancı savaşçılara bir ana güzergah olarak iÅŸlev görmekte. Ä°ddiaya göre silahlar ve para akışı aynı yönde akmakta.

Åžuana dek, Türkiye ABD’nin DAEÅž’e karşı yürüttüğü savaÅŸta ön planda rol almakta isteksizdi. Bunun yerine Suriye sınırları içerisine uzanan ne DAEÅž’in ne de PKK’nın kontrol edeceÄŸi (Türkiye Cumhuriyeti) sınırları boyunca uzanan bir tampon bölge için çaÄŸrı yaptı.

Bu arda YPG Suriye’de DAEÅž’e karşı savaÅŸta üstünlüğü ele geçirdi. ABD hava saldırıları ile desteklenen YPG,  geçen yıl, sınır kasabası olan Kobani’yi DAEÅž’e karşı savundu. Bu yıl DAEÅž’li teröristleri Suriye sınır kasabasından sürdü.

Türkiye sınırı boyunca güvenliÄŸi arttırdı ama Suriye’ye asker göndermekten kaçınıyor.

 

(Bu Durumda) Türkiye için ne değişti?

Washington Post sonunda Türkiye ile ABD arasında Ä°ncirliÄŸin kullanımı hususunda, Temmuz ayı sonlarında ,  anlaÅŸmaya varıldığını duyurduÄŸu sırada bir tampon bölge konusunda anlaÅŸmaya varıldığını haber yaptı. Bir çok analist Türkiye’nin YPG’nin Suriye’nin batısı yönünde ilerleyiÅŸini kontrol etme ihtiyacı vesilesiyle eyleme geçtiÄŸine inanıyor.

Bu teoriye göre, Ankara hükümeti DAEÅž’e karşı takındığı ihtiyatlı yaklaşımın yararlı olmaktan ziyade zararlı olduÄŸunun farkına vardı. Türkiye, (kendini) geri çekerek, istemeden YPG’nin Amerikan hava saldırılarının kalkanı altında baÅŸarı kazanmasına izin verdi.

Tampon bölge planı Türkiye’ye resmi olarak  ABD ile yan yana bir baÅŸ rol verir.

Planın ABD hava saldırıları yoluyla DAEÅž’i Kuzey Suriye’den atmayı öngördüğü söyleniyor. Türkiye ve ABD tarafından gözetilen ve desteklenen Suriyeli muhalif gruplar boÅŸluÄŸu doldurulacak, Kürtlerin bölgesel kazanımlara ket vurulacak.

PKK kampları Kuzey Irak’ın engebeli daÄŸlarında.

 

Londra merkezli düşünce kuruluÅŸu olan Royal United Services Enstitüsü’nde bir Türkiye uzmanı olan Aeron Stein “çatışmanın başından beri Amerikan ve Türk pozisyonu çok da farklı olmadı diyor. “ABD asla ama asla PKK’yı Ankara’ya yeÄŸlemeyecektir.”

Türkiye’nin müdahalesinin Suriye’deki olayların yanı sıra baÅŸka yorumlamaları da var.

Brüksel merkezli bir düşünce kuruluÅŸu olan Carnegie Europe ile çalışan bir Türk dış politika uzmanı olan Sinan Ãœlgen, Ankara DAEÅž’e karşı olan görüşünü “faydalı bir düşman” olarak revize etti diyor. DediÄŸine göre Türkiye’nin DAEÅž’e yönelik politikası Türkiye’yi Natolu müttefiklerinden gelen eleÅŸtirilerle yüz yüze bıraktı.

Bu arada Suruç saldırısı (bir taraftan) bu gruba göz yumulmasının tehlikelerini gün yüzüne çıkarırken aynı zamanda toplumun DAEÅž’in çökertilmesine yönelik arzusunu artırdı. Yerel politik meseleler de (bu hususta) bir rol oynayabilir. Hükümetteki AK Parti geçen seçimlerde çoÄŸunluÄŸu kaybetti ki bu AK Partiyi koalisyon ortağı aramaya zorladı. AK Parti bir proto kürt muhalefet partisi olan etnik tabanı üzerinde bir oy oranına ulaÅŸmayı baÅŸaran HDP’ye zemin kaybetti.

Bay Oktem, AK Parti’nin tek başına hükümetinin devamını saÄŸlayacak daha iyi bir sonuç elde etmek umuduyla yeni bir seçime gitmeye odaklandığını savunuyor.  PKK ile savaÅŸ HDP’yi zayıflatma amacı taşıyan bir hamlenin parçası. Bu hamle sayesinde, nihayetinde, (bu) muhalefet partisinin (PKKlı) kürt azınlıkla iliÅŸkileri nedeniyle itibarı zedelendi.

Suruç’taki saldırı yakın Türk tarihinde görülen  kanlılarından biridir.

 

Kürtlere Ne Olur?

Eğer tampon bölge oluşturulursa YPG bazı bölgelerden çekilebilir.

Bay Stein “Kürtler fazla yayılım gösterdiler – Yayıldıkları alanda hoÅŸ karşılanmıyorlar” diyor.

Bay Stein, YPG’nin pozisyonu  ile (YPG gibi) DAEÅž ile savaÅŸan ama ele geçirdiÄŸi (ama) Kürtlerin ana etnik unsur olmadığı bölgelerden geri çekilen kürt askeri kuvveti PeÅŸmergelerin pozisyonunu karşılaÅŸtırıyor.

Dahası Bay Stein YPG’nin Kobani bombardımanından bu yana yararlandığı de fakto ABD güvenlik garantisi yoluyla rahatlatılabileceÄŸini söylüyor.  Türkiye Suriyeli kürt gruplara daha yumuÅŸak bir yaklaşım uygulayarak PKK ve YPG’nin arasını açmayı da deneyebilir.

Bay Ãœlgen “YPG’nin DAEÅž’e karşı savaÅŸtaki rolü namına iki grup arasında bir ayrım yapıyor. Türk hava saldırıları esas olarak Irak daÄŸlarındaki PKK üslerini hedef alacak” diyor.

Yine de böyle bir taktiğin işe yarayacağının garantisi yok. PKK ile YPG arasında sıkı ağlarla örülmüş bağlar ulusal sınırlar tanımıyor ve ayrışmalarına yönelik her türlü girişime engel olabilir.

Türkiye şüpheli DAEŞ sempatizanlarını tutukladı ama hücre evlerinde daha fazlası olması korkusu mevcut.

 

Başka ne kötü gidebilir ?

MeÅŸhur tabiriyle, hiçbir plan düşmanla temasa geçene deÄŸin hayat bulmaz. DAEÅž’in ya da Suriye hükümetinin ABD hava saldırılarının artışına nasıl karşılık vereceÄŸi net deÄŸil. Tampon bölgenin stabilize etmesi hedeflenen isyancı grubun iÅŸbirliÄŸi yapacağı da net deÄŸil. El-Kaide müttefiki El-Nusra Cephesi’ni de içine alan, kendisini cihadcı  ve Ä°slamcı (olarak adlandıran gruplar) tarafından domine edilen –yönlendirilen - bu gruplar tam olarak ABD’nin yardım etmekten hoÅŸlanacağı arabulucular deÄŸil.

Ve Türk kuvvetleri, Suriye’deki müdahalenin baÅŸarılı olmasını saÄŸlamak için yerel bir isyanı bastırmaya çalışmayı bırakabilir. Bir baÅŸka sorun olarak, Türkiye birçok silahlı eylem ve el bombalı saldırı ile suçlanan sol grup DHKP-C li teröristleri avlamakta. DHKP-C, 10 AÄŸustos’ta, Ä°stanbul ABD konsolosluÄŸuna bir militanının ateÅŸ açtığını üstlendi.

Åžuan için, DAEÅž ile savaÅŸan Türk ve Kürt güçler birbirleri ile de savaşıyor. Bu çok boyutlu mücadelenin sonucu belli deÄŸil. Ama Türkiye’nin hareketleri DAEÅž’e karşı mücadelede resmi olmayan bir belitin altını çiziyor. ABD’nin teröristleri yenme hedefi savaÅŸta yer alan müttefiklerinin çeliÅŸen amaçlarından ayrı düşünülemez.

 

www.bbc.co.uk sitesinde Neil Arun tarafından kaleme alınan makale Mürsel ÖZ tarafından  Dusuncemektebi.com  içini Türkçe'ye çevrilmiÅŸtir.

Kaynak : www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-33690060

 

Mürsel Öz: [email protected]